Priština

Priština

Priština je glavni i najveći grad Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija i predstavlja njegovo privredno, kulturno i univerzitetsko sedište. Leži na severoistočnom obodu Kosovske kotline, ispod planine Grmije.

Udaljena je od Beograda 365 km, a od Niša 136 km i nalazi se na raskrsnici važnih puteva koji iz Srbije vode Makedoniji, Crnoj Gori i Albaniji. Kroz Prištinu protiču rečice Veluša , koja se u samom gradu uliva u Prištevku, a potom u Sitnicu. Priština ima svoj međunarodni aerodrom u Slatini.

Procenjuje se da u Prištini trenutno živi preko 500.000 stanovnika. Najveći deo stanovništva čine Albanci, a ostale etničke zajednice su Turci, Srbi, Bošnjaci i Romi. Iz Prištine se posle NATO bombardovanja Jugoslavije 1999. iselilo oko 40.000 Srba. Blizu Prištine su dve velike varošice, Obilić i Kosovo Polje.

U neposrednoj blizini Prištine nalaze se ostaci naselja iz neolitskog doba. U antičko doba u okolini Prištine nalazilo se rimsko naselje Vicianum, a nedaleko od Gračanice, nalaze se ostaci Ulpiane, rimskog grada koji je osnovan u 2. veku u vreme imperatora Trajana.

Priština doživljava procvat u 14. i 15. veku, kada postaje rudarsko-trgovački centar na putu Dubrovnik-Carigrad. Jedno vreme bila je prestonica srpskih vladara, a za vreme turske vladavine značaj Prištine u privrednom pogledu je opadao, sve do 1875. godine, kada postaje centar turskog Sandžakata. Priština je oslobođena od Turaka 1912. Sve do završetka 2. svetskog rata zadržala je izgled orijentalnog grada, sa malim i niskim kućama od blata i čerpića. Posle rata, usled intenzivne izgradnje, dobija izgled modernog grada. Zbog kontrasta starog i novog u arhitekturi i većeg broja kulturno-istorijskih spomenika, Priština predstavlja zanimljivo turističko mesto. Iz turskog perioda najznačajniji kulturno-istorijski spomenici u Prištini su Carska džamija iz 15. veka, Taš-džamija, Sahat-kula, kuća Emindžika, koja predstavlja tipičnu orijentalnu bogatašku zgradu iz 19. veka i dr.

Južno od Prištine nalazi se manastir Gračanica, podignut 1321. godine, zadužbina kralja Milutina, jedan od najlepših srpskih srednjovekovnih manastira. Spomenik na Gazimestanu, u blizini Prištine, obeležava mesto na kome je vođena Kosovska bitka, u kojoj su Turci 1389. porazili vojsku srpskog kneza Lazara, i otvorili puteve za dalje osvajačke pohode u Evropu.

Gračaničko jezero, odakle se grad snabdeva vodom, sistemom "Badovac", nalazi se 15 km južno od grada, prema Gnjilanu. Okolina Prištine pruža odlične uslove za lovni i ribolovni turizam. Lovište Lipovica, 35 km jugozapadno od Prištine, bogato je jelenom, srnom, divljom svinjom, muflonom i zecom. Na 25 km severo-istočno od Prištine nalazi se veštačko Batlajsko jezero, bogato ribom, štukom i kalifornijskom pastrmkom. Okolina jezera bogata je šumama, a planine Koznica i Golja obiluju visokom i niskom divljači (srna, jelen, zec, fazan, jarebica, divlja patka). Obližnje reke - Sitnica, Lab i Drenica su bogate ribom (som, šaran, štuka). Planina Grmija se nalazi 6 km istočno od Prištine, na nadmorskoj visini od 700 do 1.100 m. Predstavlja omiljeno izletište i rekreacioni centar stanovnika Prištine.

Nalazi se na teritoriji AP Kosovo i Metohija koja je trenutno pod upravom UNMIK-a.